De ZZP-wet (Wet VBAR)

Inleiding

Op vrijdag 6 oktober 2023 heeft Minister van Gennip het consulatiewetsvoorstel Wet Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (“VBAR”) gepubliceerd. Het is de bedoeling dat dit de opvolger wordt van de geflopte Wet DBA en wordt ook wel de “ZZP-wet” genoemd. Reageren op het concept-wetsvoorstel kan tot en met 10 november 2023. Aan de hand daarvan kan aanpassing plaatsvinden voordat het al dan niet daadwerkelijk als wetsvoorstel wordt ingediend. Op de dag van publicatie van dit artikel op onze website waren er al bijna 300 reacties geplaatst. Die geven aan dat velen niet blij zijn met de gekozen insteek. Voor het kabinet en de vakbonden is het voorkomen van schijnzelfstandigheid belangrijk, terwijl daartegenover de ZZP-ers graag hun vrijheid behouden.

Algemeen

Het kabinet wil de regelgeving rondom de beoordeling van arbeidsrelaties verduidelijken en het grijze gebied tussen werknemers en zelfstandigen verkleinen. Het doel van het (concept-)wetsvoorstel is om dat te doen door het verduidelijken van de voor het begrip arbeidsovereenkomst in het Burgerlijk Wetboek (artikel 7:610) opgenomen open norm ‘werken in dienst van’ (gezag). Daarbij ligt oorspronkelijk de nadruk op het geven van instructies en houden van toezicht (uitoefening van “gezag”). Het voorlopige wetsvoorstel maakt duidelijk dat van ‘werken in dienst van’ ook sprake is bij werk dat ‘organisatorisch is ingebed’ in het bedrijf van de werkgever/opdrachtgever. Inbedding betekent dat de werkzaamheden worden verricht binnen het organisatorische kader van de organisatie van de werkgever/opdrachtgever, behoren tot de kernactiviteit van die organisatie, een structureel karakter binnen de organisatie hebben, en zij-aan-zij worden verricht met werknemers die soortgelijke werkzaamheden verrichten. Het criterium ‘werken voor eigen rekening en risico’ in de betreffende arbeidsrelatie wordt in de wettelijke regeling toegevoegd als element dat erop wijst dat juist geen sprake is van ‘werken in dienst van’ (contra-indicatie).

Beoordeling arbeidsrelatie

Het zou bij het aannemen van een klus makkelijker moeten worden om te bepalen of dat een opdracht als zelfstandige is of een werkgever-werknemersverhouding. Dat wordt een ABC-tje aan de hand van de hoofdelementen.
Er is sprake van werken in dienst van, dus in dienstverband bij een werkgever, als:

1. de arbeid wordt verricht onder werkinhoudelijke aansturing door de werkgever, OF
2. de arbeid of de werknemer organisatorisch is ingebed in de organisatie van de werkgever; EN
3. de werknemer de arbeid niet voor eigen rekening en risico verricht.

Als voor A en B “nee” geldt, is er geen gezagsrelatie en is daarom geen sprake van een dienstbetrekking. Als er voor de indicaties A en/of B een “ja” is, is dat een aanwijzing dat er een gezagsverhouding is en dus een arbeidsovereenkomst. Dan moet vervolgens worden beoordeeld ten opzichte van contra-indicatie C – werken voor eigen rekening en risico – wat zwaarder weegt binnen de betreffende arbeidsrelatie. Als A/B en C in evenwicht zijn, moeten de C+ indicaties (“aanvullend”) de doorslag geven. Dat zijn feiten en omstandigheden die erop wijzen dat de persoon zich als ondernemer in het economisch verkeer gedraagt.

De C+ indicaties kijken buiten de te beoordelen arbeidsrelatie. Daarbij valt volgens de toelichting te denken aan: meerdere opdrachtgevers per jaar; tijd en/of geld besteden aan het verwerven van een reputatie en het vinden van nieuwe klanten of opdrachtgevers; bedrijfsinvesteringen van enige omvang; zich administratief gedragen als zelfstandig ondernemer (is ingeschreven bij de KVK, is btw-ondernemer en/of heeft recht op de fiscale voordelen van het ondernemerschap zoals ondernemersfaciliteiten).

Rechtsvermoeden bij uurtarief < € 32,24

Bij een uurtarief van minder dan € 32,24 geldt het (civiel-juridische) rechtsvermoeden dat er sprake is van werknemerschap (arbeidsovereenkomst). Dit rechtsvermoeden kan worden ingeroepen door de werkende (of vertegenwoordiger) en beoogt kwetsbare werknemers de helpende hand te bieden. Het is een weerlegbaar vermoeden. Helaas voor ZZP-ers werkt het niet zo dat er boven een uurtarief een vermoeden van zelfstandigheid geldt.

Onze mening

Het concept-wetsvoorstel beoogt door verduidelijking van het criterium “gezag” de huidige onwerkbare situatie werkbaar te maken. Daarbij wordt vooral gekeken naar de te beoordelen arbeidsrelatie in plaats van naar de persoon waar het om gaat (de ZZP-er / ondernemer / DGA). De nieuwe regels vragen bovendien om een afweging van elementen (subjectief). Daarbij hebben we de vrees dat de Belastingdienst onderdeel C (“arbeid voor eigen rekening en risico”/zelfstandig) niet serieus genoeg zal nemen als A en/of B “ja” luidt. Het rechtsvermoeden van een uurtarief van minder dan € 32,24 betekent voor de ZZP-er helaas geen “safe haven” voor zelfstandigheid (gemiste kans!). Veel grijs, weinig zwart/wit, dus voer voor discussie (met name – achteraf – met de Belastingdienst), en onzekerheid waar dat nou juist niet de bedoeling is! Een fundamentele heroverweging van de ZZP-problematiek blijft achterwege.

Wordt vervolgd ..…!